Mushkëritë tuaja fshehin sekrete për shëndetin ndërsa plakeni, ja një test i thjeshtë për t’i kontrolluar

Gjendja e mushkërive tona mund të tregojë shumë për shëndetin e përgjithshëm të trupit.

Fatmirësisht, ka mënyra për t’i përmirësuar ato – dhe për t’i testuar lehtësisht edhe në kushte shtëpie.

Sa “të vjetra” janë mushkëritë tuaja?

Me çdo frymëmarrje, mushkëritë tona ekspozohen ndaj ndotësve, mikrobeve, pluhurit dhe alergjenëve.

Kjo ekspozim i vazhdueshëm ndikon negativisht në moshën e tyre biologjike, duke përshpejtuar procesin e plakjes së tyre.

Por gjithashtu, mushkëritë mund të ndikojnë dhe në mënyrën sesi plaket i gjithë trupi.

Në maj të vitit 2025, një ekip ndërkombëtar ekspertësh të frymëmarrjes publikoi një nga studimet e para që shqyrton sesi funksioni i mushkërive ndryshon me moshën.

Duke analizuar të dhëna nga rreth 30,000 burra dhe gra përgjatë shekullit të 20-të, u zbulua se kapaciteti i mushkërive arrin kulmin në fillim ose në mes të të 20-ave.

Për gratë, ky kulm ndodh disa vite më herët sesa për burrat – dhe më pas fillon rënia.

Sipas profesoreshës Judith Garcia-Aymerich nga Instituti i Barcelonës për Shëndetin Global, kjo është një pjesë biologjikisht e programuar e plakjes.

Faktorë si pirja e duhanit, ndotja e ajrit dhe sëmundje si astma mund ta përshpejtojnë këtë rënie.

Megjithatë, sa më i lartë të jetë kapaciteti i mushkërive në moshën e re, aq më e madhe do të jetë mbrojtja kundër sëmundjeve kronike të frymëmarrjes më vonë.

Por mushkëritë nuk ndikojnë vetëm në frymëmarrje – ato lidhen edhe me sistemin imunitar, peshën trupore dhe shëndetin e trurit.

Si t’i testoni mushkëritë në shtëpi – testi i shishes plastike

Megjithëse testet e sakta të funksionit të mushkërive kërkojnë pajisje të specializuara, mund të bëni një test të thjeshtë në shtëpi me:

Një shishe plastike të madhe

Një legen ose vaskë

Një tub gome

Hapat:

Matni 200 ml ujë dhe hidhni në shishe. Bëni një shenjë me stilolaps.

Përsëriteni derisa shishja të mbushet plotësisht, duke bërë shenjë për çdo 200 ml.

Mbushni legenin ose vaskën me ujë.

Kthejeni shishen përmbys në ujë (pa derdhur ujin) dhe fusni tubin në grykën e saj.

Merrni frymë thellë dhe fryni fort në tub.

Numëroni sa nivele uji mund të nxirrni nga shishja.

Shumëzoni numrin e niveleve me 200 ml. (p.sh. 3 nivele = 600 ml).

Ky numër tregon kapacitetin tuaj jetësor të mushkërive (FVC – forced vital capacity).

Sipas John Dickinson, drejtues i klinikës së frymëmarrjes në Universitetin e Kentit, ky test mat sasinë e ajrit që nxirrni me forcë pas një frymëmarrjeje të thellë.

Termi u përdor për herë të parë në vitet 1840 nga kirurgu anglez John Hutchinson, i cili vuri re se personat me volum të ulët të ajrit jetonin më pak.

Çfarë tregon ky test?

Sipas Shoqatës Amerikane të Mushkërive, FVC mund të ulet me 0.2 litra për çdo dekadë, edhe tek njerëzit që nuk kanë pirë kurrë duhan.

Një FVC normale për të rriturit e shëndetshëm varion nga 3 deri në 5 litra.

Dickinson thekson se ky test nuk është përfundimtar – shumë njerëz nuk arrijnë ta zbrazin plotësisht mushkërinë gjatë testit dhe mund të marrin rezultate më të ulëta se realiteti.

Pse mushkëritë janë kaq të rëndësishme për shëndetin e përgjithshëm?

Me kalimin e moshës, ne humbasim elasticitetin në indet e mushkërive, dobësohen muskujt e frymëmarrjes si diafragma, dhe ndryshimet në kafazin e kraharorit e bëjnë më të vështirë zgjerimin e tij.

Nëse humbja e funksionit të mushkërive është e madhe, mund të çojë në sëmundje të tilla si COPD (Sëmundja Kronike Obstruktive Pulmonare).

Por dëmtimi i mushkërive nuk ndikon vetëm në frymëmarrje. Ai lidhet edhe me:

Presion të lartë të gjakut

Sëmundje autoimune

Probleme metabolike

Dobësi fizike (frailty)

Rënie të funksioneve kognitive

Sipas profesoreshës Dawn Bowdish nga Universiteti McMaster në Kanada, mushkëritë janë të lidhura ngushtë me zemrën dhe qarkullimin e gjakut, por edhe me sistemin imunitar – kjo quhet boshti mushkëri-imunitet.

“Mushkëritë përmbajnë miliona qeliza imunitare që pastrojnë ndotësit, luftojnë infeksionet dhe ndihmojnë në riparimin e dëmeve të shkaktuara nga frymëmarrja,” thotë ajo.

Kur këto qeliza nuk arrijnë të pastrojnë ndotësit, krijohet inflamacion kronik, që çon në fibrozë pulmonare – një gjendje ku mushkëritë ngurtësohen dhe funksionojnë më dobët.

Inflamacioni mund të përkeqësojë gjithashtu reagimin e trupit ndaj infeksioneve të frymëmarrjes, duke sjellë më shumë dëme sesa mbrojtje.

Si të përmirësoni shëndetin e mushkërive?

Ushtrime fizike të rregullta

Shmangia e duhanit

Qëndrimi larg ndotjes dhe alergjenëve

Trajtimi në kohë i infeksioneve të rrugëve të frymëmarrjes

Teknikat e frymëmarrjes së thellë dhe yoga

Nëse dëshironi të plakeni me shëndet të mirë, përkujdesja ndaj mushkërive është një nga hapat më të rëndësishëm që mund të bëni.