Kometë apo teknologji aliene?/ Gjithçka që dimë rreth 3I/ATLAS: Objekti misterioz që kalon me shpejtësi nëpër Sistemin tonë Diellor

Më 1 korrik 2025, astronomët që punojnë me teleskopin studimor ATLAS në Rio Hurtado, Kili, bënë një zbulim që ka ndezur debat dhe kuriozitet në komunitetin shkencor global.

Ata vunë re një objekt të zbehtë dhe të shpejtë, i cili nuk ngjante me asgjë të parë më parë. Ky objekt, i quajtur zyrtarisht 3I/ATLAS (C/2025 N1), është vetëm vizitori i tretë ndëryjor i konfirmuar në sistemin tonë diellor, pas ʻOumuamua në vitin 2017 dhe 2I/Borisov në vitin 2019.

Pavarësisht se shumica e astronomëve e konsiderojnë 3I/ATLAS si një kometë natyrore, disa karakteristika të pazakonta të objektit kanë nxitur pyetje dhe spekulime për mundësinë e një origjine jashtëtokësore. Kometat e zakonshme shfaqin bisht dhe shkëlqim ndërsa i afrohen Diellit, duke lëshuar pluhur dhe gaz, dhe 3I/ATLAS duket të ndjekë të njëjtin model. Emri i tij është i thjeshtë: “3” tregon vizitorin e tretë ndëryjor të zbuluar, “I” për ndëryjor, dhe “ATLAS” për rrjetin e teleskopëve që e identifikoi.

Ajo që e bën 3I/ATLAS të jashtëzakonshëm është origjina e tij. Trajektoria dhe shpejtësia tregojnë se objekti nuk është i lidhur gravitacionalisht me Diellin, që do të thotë se ka ardhur rastësisht nga një sistem yjor tjetër. Sipas imazheve të NASA/ESA të kapura nga Hubble më 21 korrik 2025, kometa ndodhej 277 milionë milje larg Tokës, duke ofruar pamje të jashtëzakonshme për astronomët.

Shpejtësia e lëvizjes së 3I/ATLAS është mbi 200,000 km/orë, rreth 61 km në sekondë, dhe ajo po ndjek një orbitë hiperbolike, duke kaluar përmes sistemit tonë diellor pa u lidhur kurrë me Diellin. “Do të kalojë midis Marsit dhe orbitës së Tokës dhe më pas do të fluturojë përtej sistemit diellor,” tha për The Guardian Con Stoitsis, drejtor i kometave dhe meteorëve në Shoqërinë Astronomike të Viktorias. Distanca më e afërt me Tokën parashikohet të jetë rreth 270 milionë kilometra.

Megjithëse shumica e astronomëve e shohin objektin si një fenomen natyror, Profesor Avi Loeb, astrofizikan teorik në Harvard, ka nxitur debat duke sugjeruar mundësinë që 3I/ATLAS të jetë teknologji aliene. Përmes Projektit Galileo, Loeb ka publikuar një seri esesh duke argumentuar se shkëlqimi i objektit mund të mos vijë nga rrezet e Diellit të reflektuara, por nga një vetë-shkëlqim, një tipar i pazakontë për kometat e njohura. Ai paralajmëroi se, nëse kjo hipotezë do të rezultonte e saktë, pasojat për njerëzimin mund të jenë të rëndësishme dhe do të kërkonin masa mbrojtëse.

NASA ka hedhur poshtë idenë e Loeb, duke theksuar se 3I/ATLAS duket si çdo kometë e njohur. Tom Statler, shkencëtar kryesor i NASA-s për trupat e vegjël të sistemit diellor, tha: “Duket si një kometë. Bën gjëra kometash. Ngjan shumë, shumë fort me kometat që njohim.” Loeb vetë ka pranuar se hipoteza më e thjeshtë është se 3I/ATLAS është një kometë, duke theksuar se qëllimi i tij ishte të sfidonte supozimet dhe të nxiste kureshtje shkencore.

Vizitorin ndëryjor do ta shohim sërish kur të arrijë afrimin më të afërt me Diellin rreth 30 tetorit, duke kaluar brenda orbitës së Marsit, dhe NASA parashikon që të bëhet përsëri i dukshëm përmes teleskopëve tokësorë në fillim të dhjetorit, sapo të shfaqet pas Diellit. Ndërsa bota astronomike mbetet e ndarë mes hipotezës natyrore dhe atij spekulativ, 3I/ATLAS premton të mbetet një nga misteret më intriguese të vitit 2025.