Kafka misterioze 300 mijë vjeçare e gjetur në murin e shpellës i habit shkencëtarët, nuk është as njerëzore dhe as… 

Një kafkë e çuditshme hominidi me formë të pazakontë, e mbuluar nga shtresa kalciti dhe e zbuluar për herë të parë në vitin 1960 në Shpellën Petralona të Greqisë veriore, po cilësohet si një nga zbulimet më të rëndësishme në studimin e evolucionit njerëzor.

Studimi më i fundit i publikuar në Journal of Human Evolution e vendos këtë fosil në qendër të një debati shkencor që ka vazhduar për më shumë se gjashtë dekada.

Sipas studiuesve, kafka e quajtur “burri i Petralonës” daton rreth 300,000 vjet më parë, duke e bërë atë një dëshmi kyçe për periudhën e Pleistocenit në Evropë. Gjetjet tregojnë se ajo i përket grupit Homo heidelbergensis, një specie hominidësh që mendohet se ka qenë paraardhësi i drejtpërdrejtë i Neandertalëve në Evropë dhe i Homo sapiens në Afrikë. Ky rezultat është arritur falë përdorimit të një metode të re datimi me uranium-torium, e cila ka lejuar përcaktimin më të saktë të moshës së kalcitit që kishte mbështjellë kafkën.

Fillimisht, kur fosili u zbulua i ngjitur në murin e shpellës, studiuesit nuk arritën të përcaktonin me saktësi moshën e tij. Për dekada të tëra, debati shkencor luhatej midis teorive që e lidhën me Homo erectus, Homo neanderthalensis apo madje me një Homo sapiens arkaik. Por tani, falë analizave të fundit, duket se enigma ka marrë një drejtim më të qartë.

Ky fosil ka një pozicion kyç në evolucionin njerëzor evropian”, shkruajnë autorët e studimit. Një nga studiuesit kryesorë, paleoantropologu Chris Stringer nga Muzeu i Historisë Natyrore në Londër, deklaroi se bazuar në madhësinë dhe gjendjen e kafkës, individi ka qenë një mashkull i rritur i ri. Ai ka mundur të jetonte në kushte të vështira klimatike, të gjuante kafshë të mëdha dhe të përdorte lëkurat e tyre për mbrojtje.

Datimi i ri i fosilit, që e vendos atë rreth 300,000 vjet më parë, përputhet me periudhën në të cilën Homo heidelbergensis ishte i pranishëm në Evropë, duke bashkëjetuar me paraardhësit e Neandertalëve. Ky grup, që kishte origjinën në Afrikë rreth 600,000 vjet më parë, migroi në Evropë dhe evoluoi në Neandertalë, ndërsa popullatat afrikane shndërroheshin gradualisht në Homo sapiens – paraardhësin tonë të drejtpërdrejtë.

Ky zbulim sjell ndërmend edhe një tjetër fosil të rëndësishëm – kafkën Kabwe, të gjetur në Afrikë në vitin 2019, e cila daton afërsisht 299,000 vjet më parë dhe identifikohet gjithashtu si një ekzemplar i Homo heidelbergensis. Ngjashmëritë mes dy kafkave forcojnë tezën se kemi të bëjmë me një specie që ka luajtur një rol vendimtar në historinë e evolucionit njerëzor.

Pavarësisht arritjeve të fundit, studiuesit paralajmërojnë se enigma nuk është zgjidhur përfundimisht. “Kjo temë është debatuar që nga zbulimi i saj më shumë se 60 vjet më parë, duke nxjerrë në pah vështirësitë e aplikimit të metodave fizike të datimit në mostrat prehistorike”, shkruan ekipi. Për këtë arsye, nevojiten kërkime të mëtejshme për të konfirmuar plotësisht nëse kafka i përket Homo heidelbergensis apo një specieje tjetër të panjohur ende.

Nëse kjo teori do të vërtetohet, “burri i Petralonës” mund të konsiderohet si një nga hallkat më të rëndësishme të zinxhirit evolucionar të njeriut, duke lidhur Neandertalët me Homo sapiens. Zbulimi i tij jo vetëm që pasuron historinë e evolucionit, por gjithashtu na kujton se rruga e njerëzimit drejt ekzistencës së sotme ka qenë shumë më komplekse se sa është menduar dikur.