Edhe pse koha kalon në mënyrë të njëtrajtshme, trupi ynë nuk plaket me të njëjtin ritëm.
Procesi i plakjes nuk është linear, dhe jeta njerëzore nuk ndjek një rrugëtim të butë nga rinia drejt pleqërisë.
Përkundrazi, ajo karakterizohet nga faza të ndryshme: një periudhë rritjeje të shpejtë në fëmijëri dhe adoleshencë, një stabilizim relativ në moshën e rritur të hershme dhe më pas – me kalimin e viteve – një përshpejtim i dukshëm i procesit të plakjes.
Kjo është ajo që vë në dukje ScienceAlert, duke iu referuar një studimi të fundit shkencor që hedh dritë mbi momentin kritik kur plakja biologjike përshpejtohet ndjeshëm.
Një ekip kërkuesish nga Akademia Kineze e Shkencave ka identifikuar një pikë të rëndësishme kthese në këtë proces: mosha rreth 50-vjeçare.
Sipas tyre, pas këtij momenti, ritmi me të cilin qelizat, indet dhe organet tona degradojnë nuk është më gradual, por përshpejtohet ndjeshëm. Në veçanti, u vërejt se enët e gjakut, e sidomos aorta, fillojnë të tregojnë shenja të dukshme të plakjes më herët se shumica e indeve të tjera.
Për të arritur në këto përfundime, shkencëtarët zhvilluan të ashtuquajturat “orë proteomike”, që funksionojnë si tregues biologjikë të moshës për secilin ind në trupin e njeriut. Këto orë u bazuan në analizën e proteinave të lidhura me plakjen, të cilat ndryshojnë në mënyrë karakteristike ndërsa trupi plaket.
Analiza jonë zbuloi një pikë kthese të qartë rreth moshës 50 vjeç, ku enët e gjakut ishin ndër të parat që shfaqnin ndjeshmëri të lartë ndaj plakjes,” shpjegon ekipi kërkimor në publikimin e tyre.
Ndërsa jetëgjatësia njerëzore është mjaft e lartë në krahasim me gjitarët e tjerë, kjo ka edhe një kosto: plakja graduale e sistemeve jetësore, që përkthehet në rritje të rrezikut për sëmundje kronike si sëmundjet e zemrës, diabeti, kanceri dhe sëmundjet neurodegjenerative.
Për të analizuar me saktësi këtë fenomen, studiuesit shqyrtuan mostra indesh nga 76 dhurues organesh, të moshës 14 deri në 68 vjeç.
Molekulat
Mostrat përfshinë shtatë sisteme të rëndësishme të trupit: kardiovaskular, tretës, imunitar, endokrin, respirator, lëkuror dhe muskulor-kockor. Kjo shumëllojshmëri i lejoi ata të kuptonin në cilat pjesë të trupit procesi i plakjes është më i shpejtë dhe cilat janë më rezistente.
Krahasimi me një bazë të dhënash për sëmundjet tregoi se niveli i 48 proteinave të lidhura me patologji të ndryshme rritet me kalimin e moshës.
ëto proteina janë të lidhura me probleme si: sëmundjet kardiovaskulare, fibroza e indeve, mëlçia yndyrore, dhe tumoret e mëlçisë – duke përforcuar idenë se plakja proteinike është një faktor thelbësor në përkeqësimin e shëndetit.
Pjesa më kritike e këtij tranzicioni ndodh midis moshës 45 dhe 55 vjeç, ku shumë inde tregojnë një transformim të madh në nivelin e shprehjes së proteinave.
Ndryshimet më të theksuara u panë në aortë, duke e konfirmuar si një nga strukturat më të ndjeshme ndaj plakjes.
Gjithashtu, pankreasi dhe shpretka treguan ndryshime të qëndrueshme, duke sugjeruar se edhe këto organe janë veçanërisht të prekshme në këtë fazë të jetës.
Për të testuar ndikimin e drejtpërdrejtë të proteinave të plakjes, studiuesit izoluan një nga këto proteina nga aorta e minjve të moshuar dhe e injektuan tek minj të rinj.
Rezultatet ishin befasuese: minjtë e trajtuar me këtë proteinë shfaqën rënie të dukshme në performancë fizike – dobësi në forcën e kapjes, qëndrueshmëri të reduktuar, probleme me ekuilibrin dhe koordinimin motorik.
Për më tepër, enët e tyre të gjakut shfaqën shenja të hershme të plakjes, një tregues i fortë që këto proteina kanë një ndikim funksional dhe jo vetëm tregues biologjik.
Këto zbulime vijnë si vazhdim i kërkimeve të mëparshme, të cilat kishin identifikuar pika të rëndësishme të plakjes rreth moshës 44 dhe 60 vjeç, duke treguar se procesi i plakjes tek njerëzit nuk është linear por i përbërë nga “hapje” të mëdha në kohë, ku ndryshimet ndodhin me ritme të përshpejtuara.
Të kuptuarit se kur dhe si ndodhin këto faza të përshpejtuara të plakjes mund të ndihmojë në zhvillimin e trajtimeve të synuara dhe të personalizuara.
