Flluska misterioze plazme zbulohen mbi piramidat e Egjiptit nga 8,000 kilometra larg
Një stacion radari në ishullin Hainan në Kinë ka bërë së fundmi një zbulim të jashtëzakonshëm flluska plazme në jonosferën e Tokës, të vendosura mbi Piramidat e Gizës, Egjipt. Kjo ngjarje e jashtëzakonshme shënon një përparim në monitorimin global të motit hapësinor dhe zbulon potencialin në rritje për gjurmimin jonosferik në rreze të gjatë. Në një epokë ku komunikimet satelitore dhe sistemet e navigimit janë jetësore për jetën e përditshme, gjetje të tilla ofrojnë një pasqyrë se si shkencëtarët mund t’i mbrojnë më mirë këto sisteme nga ndërprerjet e shkaktuara nga fenomenet e motit hapësinor. Ky zhvillim, i dokumentuar në një studim të kohëve të fundit të botuar në Geophysical Research Letters, ka implikime të gjera për të ardhmen e operacioneve hapësinore si civile ashtu edhe ushtarake.
Ndërsa shkencëtarët kanë kohë që ndjekin çrregullimet jonosferike, aftësia për t’i zbuluar ato nga gati 5,000 milje larg shënon një hap të rëndësishëm në teknologji. Radari, i zhvilluar nga Akademia Kineze e Shkencave, zbuloi me sukses këto flluska plazme gjatë një stuhie gjeomagnetike në nëntor 2024. Kjo jo vetëm që demonstron gamën mbresëlënëse të zbulimit të radarit, por gjithashtu tregon aftësinë në zhvillim të radarit për të monitoruar motin hapësinor në kohë reale. Ky përparim u bë i mundur nga përmirësimet në softuerin e radarit dhe modelimin jonosferik, të cilat e kanë zgjeruar gamën e tij të zbulimit më shumë se tre herë që nga operacionet fillestare të testimit të radarit në fillim të vitit 2024.
Flluskat e plazmës janë zgavra të gjera, të varfëra me elektrone, që formohen në jonosferë pas perëndimit të diellit. Këto flluska ndjekin linjat e fushës magnetike të Tokës dhe mund të shtrihen qindra milje. Megjithëse të padukshme me sy të lirë, këto flluska shkaktojnë ndërprerje të konsiderueshme në sistemet e komunikimit dhe navigimit të Tokës. Ndërsa zgjerohen, muret e tyre të çrregullta shpërndajnë sinjale radioje, duke çuar në fenomene si ndërhyrja e GPS-it, ndërprerje në transmetimet televizive satelitore dhe madje edhe gabime në vulat kohore të tregut të aksioneve. “Muret e këtyre flluskave ekuatoriale të plazmës janë vendi ku sinjalet e komunikimit dhe navigimit janë të korruptuara”, vuri në dukje një fletë faktesh e NASA-s për misionin satelitor CINDI.
Këto flluska plazme nuk janë vetëm shqetësuese, por edhe të paparashikueshme, duke paraqitur një sfidë unike për parashikimin e motit hapësinor. Shfaqja dhe zgjerimi i tyre i papritur mund të ndikojë në rajonet ku sensorët me bazë në tokë janë të pakët, veçanërisht mbi oqeanet e gjera tropikale. Është në këto zona që sistemi i ri i radarit, i projektuar nga Akademia Kineze e Shkencave, bëhet i paçmuar. Duke ofruar monitorim në kohë reale të jonosferës nga distanca të gjera, ai u lejon shkencëtarëve të gjurmojnë këto flluska ndërsa ato formohen dhe përhapen, duke përmirësuar ndjeshëm aftësinë tonë për të parashikuar dhe zbutur efektet e tyre në sistemet e komunikimit.
Sistemi i radarit, i njohur si Radari Jonosferik me Gjerësi të Ulët dhe Rreze të Gjatë (LARID), është projektuar për të ndjekur dhe hartëzuar çrregullimet jonosferike si flluskat e plazmës. Ndryshe nga sistemet tradicionale të radarit, të cilat monitorojnë vetëm zonat lokale, LARID përdor teknologjinë e vargjeve të fazave për të transmetuar impulse me frekuencë të lartë që reflektohen nga jonosfera. Këto sinjale udhëtojnë shumë përtej afërsisë së menjëhershme të radarit, duke lejuar zbulimin e çrregullimeve gati 6,000 milje larg.
Në rastin e flluskës së vëzhguar mbi Egjipt, aftësia e sistemit të radarit për të zbuluar një shqetësim të tillë ishte rezultat i përmirësimeve të bëra në softuerin e tij dhe modelimin jonosferik. Ekipi i radarit ishte në gjendje të kapte jehonat nga flluska pas stuhisë gjeomagnetike të shkaktuar nga kthesa e fushës magnetike ndërplanetare drejt jugut. Kjo ngjarje, e cila ndodhi në fund të pasdites, shkaktoi një shqetësim të konsiderueshëm në jonosferë, duke çuar në formimin e flluskave të plazmës. Sistemi i radarit, i projektuar me 40 antena që mund të ndryshojnë shpejt drejtimin, e gjurmoi flluskën ndërsa ajo formohej dhe zgjerohej. Duke vepruar kështu, ai konfirmoi se shqetësimi ishte i vërtetë, i konfirmuar nga marrësit GPS në Afrikë që regjistruan ndryshime në shkallën totale të përmbajtjes së elektroneve.
Zbulimi i flluskave të plazmës ka implikime të rëndësishme jo vetëm për shkencëtarët, por edhe për industritë që mbështeten në teknologjitë satelitore. Sistemet GPS, të përdorura nga gjithçka, nga linjat ajrore te institucionet financiare, mund të bëhen të pasigurta kur formohen këto flluska. Meqenëse këto flluska plazme shpesh janë të paparashikueshme, të paturit e një sistemi paralajmërimi të hershëm bëhet kritik për ruajtjen e funksionalitetit të rrjeteve globale të komunikimit.
Efektet e flluskave të plazmës shtrihen përtej komunikimeve. Sistemet e vulosjes së kohës në tregun e aksioneve, për shembull, janë shumë të ndjeshme ndaj sinjaleve GPS. Çdo ndërprerje e këtyre sinjaleve mund të çojë potencialisht në mospërputhje financiare, ndërsa sistemet e navigimit të linjave ajrore mund të përballen me ndërprerje serioze, duke rrezikuar sigurinë e udhëtimit ajror. Prandaj, të kuptuarit dhe ndjekja e këtyre ndërprerjeve është jetike për mbrojtjen e sistemeve moderne në të cilat mbështetemi çdo ditë.
Ky zbulim inovativ ofron një pamje të së ardhmes së monitorimit global të motit hapësinor. Aftësia për të zbuluar dhe ndjekur flluskat e plazmës nga distanca kaq të gjera hap mundësi të reja për monitorimin e jonosferës në kohë reale. Studiuesit kanë argumentuar se vendosja strategjike e disa stacioneve radar në të gjithë globin mund të krijojë një rrjet me gjerësi të ulët të aftë të mbulojë të gjithë brezin ekuatorial, duke u lejuar shkencëtarëve të ndjekin çrregullimet e motit hapësinor ndërsa ato ndodhin.
“Rezultatet ofrojnë një pasqyrë kuptimplote për ndërtimin e një rrjeti radarësh mbi horizontin me gjerësi të ulët në të ardhmen”, shkruan Hu dhe kolegët e tij, duke argumentuar se tre ose katër stacione të tilla mund të vëzhgojnë të gjithë brezin ekuatorial në kohë reale. Duke pozicionuar stacionet e radarëve në vende kyçe si Brazili, Indonezia dhe Afrika Perëndimore, shkencëtarët mund të plotësojnë boshllëqet ku sensorët me bazë tokësore nuk janë të disponueshëm, duke lejuar monitorim gjithëpërfshirës të motit hapësinor nëpër oqeane të gjera. Këto stacione radarësh jo vetëm që mund të parashikojnë aktivitetin e flluskave të plazmës, por edhe të ofrojnë paralajmërime të hershme për ndërprerjet në sistemet globale të komunikimit dhe navigimit./SYRI.net
