A e ndau vërtet Moisiu Detin e Kuq? Ekspertët zbulojnë një bazë shkencore për historinë biblike
Të krishterët dhe hebrenjtë e konsiderojnë ndarjen e Detit të Kuq nga Moisiu si një nga mrekullitë më mbresëlënëse të Zotit, por a është me të vërtetë kështu? Kërkime të reja tregojnë se mund të ketë një bazë shkencore për këtë mit fetar.
Sipas tregimit biblik, Moisiu urdhëroi ujërat më të thella të Detit të Kuq të hapnin një rrugë për izraelitët që të arratiseshin nga faraoni shtypës egjiptian, trupat e të cilit më pas u përpinë nga dallgët e fuqishme që u kthyen me forcë.
Megjithatë, arritja e kësaj mrekullie nuk do të kërkonte domosdoshmërisht ndërhyrje hyjnore, sipas ekspertëve të Qendrës Kombëtare për Kërkime Atmosferike.
Ata pretendojnë se erërat që fryjnë me shpejtësinë dhe këndin e duhur mund të kishin hapur një kanal, duke lejuar njerëzit të kalonin në këmbë, dhe më pas të përmbysnin këdo që i ndiqte, me forcën e një cunami, sapo erërat të ndaleshin.
Oqeanografi Carl Drews i tha Daily Mail: “Kalimi i Detit të Kuq është një fenomen mbinjerëzor që përfshin një komponent natyror, mrekullia qëndron në momentin e duhur.”
Modelet kompjuterike parashikojnë se një fenomen i tillë do të kërkonte erëra me shpejtësi mbi 100 km/h që të godisnin ujin me një kënd shumë specifik, duke hapur një tunel uji 5 kilometra të gjerë.
“Kur një erë e fortë fryn drejt jugut nga koka e Gjirit për rreth një ditë, uji shtyhet drejt detit, duke zbuluar kështu fundin që më parë ishte nën ujë,” tha Nathan Paldor, një shkencëtar i oqeanit nga Universiteti Hebraik i Jerusalemit.
Tregimi për ndarjen e Detit të Kuq mendohet të ketë ndodhur në Gjirin e Akabës, që ndan Gadishullin Sinai të Egjiptit nga Arabia Saudite dhe jugu i Jordanisë. Kjo pjesë e Detit të Kuq është një nga më të thellat, me një thellësi maksimale prej 1800 metrash.
Megjithatë, kërkimet gjeologjike hedhin poshtë këto pretendime, pasi as erërat më të forta nuk mund të ndihmonin njerëzit të kalonin Gjirin e rrezikshëm të Akabës.
Historia gjithashtu pohon se erërat që ndanë detin vinin nga lindja, ndërsa llogaritjet shkencore specifikojnë se era do të duhej të vinte nga jugperëndimi.
Në vend të kësaj, arkeologët kanë propozuar vende alternative për një fenomen ekstrem të motit që mund të shpjegojë mrekullinë e Moisiut.
I vendosur midis Egjiptit dhe gadishullit, Gjiri i Suezit është vetëm deri në 30 metra i thellë dhe me një fund relativisht të sheshtë, të cilin baticat e forta në këtë pjesë janë të njohura për ta zbuluar.
Bruce Parker, ish-shefi shkencëtar i Administratës Kombëtare të Oqeaneve dhe Atmosferës (NOAA), beson se Moisiu përdori njohuritë e tij për baticat për të shpëtuar izraelitët nga Egjipti.
“Moisiu kishte jetuar në shkretëtirën aty pranë në vitet e tij të hershme dhe ai dinte se ku karvanët kalonin Detin e Kuq në baticë të ulët,” shkroi Parker për The Wall Street Journal në vitin 2014.
“Ai njihte qiellin e natës dhe metodat e lashta për të parashikuar baticat, bazuar në pozicionin e hënës dhe sa e plotë ishte ajo.”
Megjithatë, teoria e Suezit nuk mbështet pretendimin në Librin e Eksodit se erërat që ndanë detin vinin nga lindja.
Në një raport të publikuar në PLOS One, Drews propozoi në vend të kësaj Liqenin e Tannis në deltën e Nilit si vendin më të mundshëm për ngjarjen biblike, duke përputhur përkthime alternative të Biblës Hebraike që i referohen një deti me “zvarranikë”, dhe jo “Detit të Kuq”, të cilët rriten dendur në ato ujëra të kripura.
“Modelimi i oqeanit dhe një raport nga viti 1882 tregojnë se erërat e forta mbi deltën lindore të Nilit do të largonin rreth dy metra ujë, duke zbuluar përkohësisht tokën e thatë,” tha studiuesi i oqeaneve, falë strukturës unike të liqenit që ofron “një mekanizëm hidraulik për ndarjen e ujërave.”
Pavarësisht teorisë së tij shkencore të besueshme, Drews pranoi se besimi i tij e ka bërë atë të besojë se historia është gjithsesi një mrekulli.
“Personalisht, jam një luteran që gjithmonë kam kuptuar se feja dhe shkenca mund dhe duhet të jenë në harmoni,” tha ai.
“Është e drejtë dhe e përshtatshme për një shkencëtar të studiojë komponentët natyrorë të këtij rrëfimi.” / Daily Mail – Syri.net
