Jeni gati për një nga ngjarjet më të bukura qiellore të vitit 2025? Natën e së enjtes, me 13 mars, deri të premten, me 14 mars, Amerika e Veriut do të ketë një vend në radhën e parë për të dëshmuar një eklips total hënor, i njohur rëndom si “hëna e përgjakur”. Çfarë është një eklips total hënor dhe pse hëna bëhet e kuqe?
Ja gjithçka që duhet të dini për këtë ngjarje të rrallë, që nuk është parë askund që nga viti 2022.
Pse ndodh një eklips total hënor
Një eklips total hënor ndodh kur Toka pozicionohet drejtpërdrejt mes Diellit dhe një hëne të plotë. Ky rreshtim bën që hija qendrore e Tokës, hija e saj, të bjerë mbi sipërfaqen hënore, duke bllokuar dritën e Diellit. Kur e gjithë hëna është brenda hijes së Tokës, e vetmja dritë që arrin në sipërfaqen hënore është ajo e diellit e përthyer përmes atmosferës së Tokës, dhe kjo është arsyeja pse sipërfaqja e hënës bëhet e kuqe. Ky moment quhet totalitet.
Ndryshe nga një eklips total diellor, gjatë të cilit totaliteti zgjat vetëm disa minuta dhe mund të shihet vetëm nga vende të veçanta, një eklips total hënor është i dukshëm nga kudo në anën e natës të Tokës. Kësaj here, totaliteti do të zgjasë 65 minuta, pjesërisht sepse hëna do të jetë më larg nga Toka se mesatarja, prandaj do të duhet më shumë kohë për të kaluar përmes hijes së Tokës.
Çfarë ndodh gjatë një eklipsi total hënor
I gjithë procesi i një eklipsi total hënor zgjat disa orë. Fillon me hënën që gradualisht hyn në gjysmëhijen e Tokës, pjesën e jashtme të hijes së saj, duke bërë që hëna e plotë të humbasë gradualisht shkëlqimin e saj. Është një efekt i lehtë që shpesh është i vështirë për t’u vërejtur me sy të lirë. Ndërsa hëna futet në hijen e Tokës, fillon eklipsi parcial, dhe sipërfaqja e saj fillon të bëhet më e kuqe. Kur është plotësisht brenda hijes, bëhet krejtësisht e kuqe, ky është efekti i famshëm i “hënës së përgjakur”. Në mes të totalitetit, i gjithë procesi fillon të kthehet mbrapsht.
Ku dhe kur të shihni eklipsin total hënor
Ky eklips total hënor do të jetë i dukshëm në të gjithë anën e natës të botës, me të gjithë ngjarjen të dukshme nga Amerika e Veriut. Megjithëse faza e gjysmëhijes është interesante, shumica e spektatorëve do të fillojnë ta vëzhgojnë gjatë fazës parciale. Ajo fillon në lindje të kontinentit në orën 1:09 të mëngjesit (EDT) më 14 mars, me totalitetin që zgjat nga ora 2:26 deri në 3:32 të mëngjesit (EDT). Për Bregun Perëndimor, eklipsi pjesor fillon në orën 10:09 të mbrëmjes (PDT) më 13 mars, me totalitetin që ndodh nga ora 11:26 deri në 12:32 të mëngjesit (PDT). Kjo është thjesht një ndryshim i zonave kohore, pasi eklipsi është një ngjarje globale. Në Europën Perëndimore do të shihet hëna duke perënduar plotësisht e eklipsuar, ndërsa në Australi dhe Zelandën e Re, ajo do të dalë plotësisht eklipsuar.
Pse “Hëna e Përgjakur” bëhet e kuqe
Ngjyra karakteristike e kuqe e hënës gjatë një eklipsi total hënor shkaktohet nga atmosfera e Tokës. Ndërsa drita e Diellit kalon përmes atmosferës, gjatësitë më të shkurtra të valëve, si blu dhe vjollcë, shpërndahen në të gjitha drejtimet. Ky është i njëjti fenomen që bën që qielli të duket blu gjatë ditës. Megjithatë, gjatë një eklipsi, gjatësitë më të gjata të valëve të dritës, drita e kuqe dhe portokalli, përkulen ose përthyhen drejt hënës.
Ky proces, i njohur si shpërndarja Rayleigh, filtron ngjyrat më të ftohta, duke lënë vetëm nuancat e ngrohta që ndriçojnë sipërfaqen e hënës. Ja një mënyrë tjetër për ta parë, gjatë totalitetit, mijëra perëndime dielli ndriçojnë sipërfaqen hënore.
Kur është eklipsi i radhës total hënor?
Këtë vit do të ketë dy eklipse totale hënore, i dyti më 7-8 shtator, megjithatë Amerika e Veriut nuk do të jetë në anën e natës gjatë atij eklipsi. Në fakt, data 13-14 mars është eklipsi i parë total hënor për Amerikën e Veriut që nga viti 2022 dhe më i miri deri në vitin 2029. / Forbes – Syri.net
