Nga Leonard Veizi
Zëri i saj, si përkundër trupit fizik, nuk do të vdesë kurrë. Sepse ai do të sillet nëpër eter, për sa kohë planeti blu do të ketë si mbështjellëse rreth vetes atmosferën…
…Fëmijët e sotëm rriten me smartfon e histori që më së shumti tregohen në gjuhën anglezë. Por fëmijët e viteve ’70 të një shekulli më parë, ishin të edukuar fort me përrallat në mikrofon. Dhe ato tregoheshin në shqip. Ndërsa zëri që dilte nga copa që mbulonte altoparlantin e radios ishte i gjyshes së përrallave, Vera Zhejit.
Ajo ishte e famshme, edhe pse askush nuk e shihte siç shihen “gjenitë” e sotëm në tik-tok e bëjnë para nga çdo klikim i mundshëm. Por në fakt, ajo ishte shumë më e famshme se gjenitë hajvanë të tik-tokut, dhe shumë më e pasur se ata. Por ata dhe ndjekësit e tyre nuk do ta kuptojnë kurrë këtë fakt.
Vdekja e një artisti është si shuarja e një ylli në qiellin e kulturës. Trishtimi që ndjek pas humbjen është i thellë, jo vetëm për ata që e kanë njohur nga afër, por edhe për ata që e kanë përjetuar artin e tij. Kur një artist largohet nga kjo botë, ai lë pas një boshllëk që është i vështirë të mbushet. Është një humbje e përbashkët, një dhimbje që prek të gjithë ata që janë frymëzuar nga puna dhe krijimtaria e tij.
Vera Zheji u nda nga jeta në 17 gushtin e vitit 2024. Ishte 91 vjeçe. Ndoshta e moshuar vërtet, por ishte një ikonë gjithashtu, Dhe rolet e saj të pakta në skenën teatrore, ishin po aq ikonike. Sepse ato mund t’i interpretonte vetëm ajo.
Vera Zheji, shpesh e quajtur “Gjyshja e Përrallave” në radio, ishte një zë që i shoqëroi brezat e rinj shqiptarë me magjinë e tregimeve dhe përrallave që mbartnin mësime jetësore, ngrohtësi, por dhe plot fantazi. Për vite me radhë, zëri i saj i jashtëzakonshëm mbushte shtëpitë e shqiptarëve, duke krijuar një lidhje të veçantë me fëmijët dhe prindërit njëkohësisht.
Përmes valëve të radios, Vera Zheji solli në jetë botën e përrallave tradicionale shqiptare, por edhe ato të huaja, duke u bërë një pjesë e pandashme e kujtimeve të fëmijërisë për shumë shqiptarë. Tregimet e saj, të interpretuara me pasion dhe ndjenjë, kishin fuqinë të transportonin dëgjuesit në botë imagjinare ku mirësia triumfonte mbi të keqen dhe ku mësimet morale përcilleshin në mënyrë të thjeshtë dhe të këndshme.
Roli i saj si “Gjyshja e Përrallave” nuk ishte thjesht një punë, por një mision për të ndihmuar në edukimin dhe formimin e brezave të rinj përmes artit të tregimit. Aftësia e saj për të kapur thelbin e çdo përralle dhe për ta përcjellë atë me një zë të qartë dhe të ngrohtë, e bëri atë një ikonë të padiskutueshme të kulturës shqiptare.
Vera Zheji e kuptonte fuqinë e fjalës së folur dhe ndikimin e saj tek fëmijët, dhe ajo i përdori këto aftësi për të krijuar një trashëgimi të pasur kulturore, që do të vazhdojë të jetojë për shumë vite. Përrallat e saj në radio do të mbeten përjetësisht në kujtesën kolektive të shqiptarëve, një thesar i çmuar që do të kalojë nga brezi në brez.
Vera Zheji lindi më 30 Janar 1933 në Tiranë. Karriera e saj filloi në vitet e pas Luftës së Dytë Botërore. Ishte vetëm 15-vjeçe, kur në vitin 1948, ajo u bë një zë popullor kur nisi të lexonte emisione letrare përpara mikrofonit të Radio Tiranës. Zërin e saj mund ta dëgjoje që në orët e para të mëngjesit, duke lexuar emisione të llojeve të ndryshme, ashtu siç mund ta dëgjojë dhe çdo mbrëmje. Dhe nga bashkëkohësit thuhet se vera Zheji ishte një folëse që nuk gabonte kurrë gjatë leximit.
Në vitin 1975, Vera Zheji u largua nga Radio për t’u emëruar si pedagoge e Fjalës Artistike në degën e artit dramatik, në Institutin e Lartë të Arteve. Vera Zheji ishte edhe një pedagoge e përkushtuar. Ajo kontribuoi në formimin e shumë brezave të rinj aktorësh në Institutin e Lartë të Arteve. Me përkushtim dhe profesionalizëm, ajo udhëhoqi studentët e saj drejt një të ardhmeje premtuese në skenën shqiptare.
Në vitin 1988 doli në pension.
Në fondin e teatrit skenik kanë mbetur rolet e saj si në komedinë “Shi në Plazh” të Teodor Laços e me regji të Gëzim Kames.
-Lere lere se më erdhi një mendje, ja për këtë Ylberin, nipin e Zenos. Ata duan t’i shkulin aktoren, ne i ngulim Lilin. Se mbase e mollokrepsim, – i sugjeronte Sanda burrit të saj Thoma Çakshirit, që të bënin një krushqi aty në plazh, meqenëse banja dielli nuk bënin dot se kishte një javë që shejtani “shkundte brekët”.
Po ashtu ajo do të ishte dhe vjehrra e Samiut tek “Mësuesi i Letërsisë”, shkruar nga Ruzhdi Pulaha, e me regji të Gëzim Kames, pjesë teatrore këto që vendoseshin në skenë nga studentët dhe pedagogët e Institutit të Lartë të Arteve dega e aktrim.
–Do 10 shoku Raqi për djalin, po 10 vëri more u dhjetofsh, 15, 20. Tani shko e ngopu me gjumë e me ajër të pastër atje në majë të malit. Të madhit hapi udhë djalo… – do t’i sugjeronte Vera Zheji në rolin e vjehrrës, mësues Samiut të letërsisë, që e kishin transferuar nga qyteti në një fshat të humbur të Republikës.
Po aq Vera Zheji ka interpretuar edhe dy role të tjera në kinema. Një rol episodik tek filmi “Dhe vjen një ditë” i rregjisorit Vladimir Prifti.
-Klara ti ke rënë pak. Ke rënë po dukesh më mirë…. Është i gjerë Llanua.
Ndërsa roli tjetër i saj, i cili është dhe një rol më të plotë vjen tek filmi i regjisorit Albert Xholi “Familja ime”, ku si fqinjë pallati i thoshte Kalinës:
–Sa i martova djemtë, i ndava. Të jenë në rehatin e tyre. Mua e Miçon pengesë do na kenë. Pleqëria do rehat, pa dhe nusja do rehatin e saj. Shtëpi më vete e varr më vete.
Artistët, me veprat e tyre, krijojnë lidhje të pazgjidhshme me shikuesit, dëgjuesit, dhe lexuesit. Ata përçojnë emocionet, ëndrrat dhe mendimet e tyre në mënyra që prekin zemrat dhe mendjet e njerëzve. Kur ata largohen, duket sikur një pjesë e botës është bërë më e heshtur, më e ftohtë. Në këtë heshtje të trishtë, ne ndiejmë mungesën e tyre dhe kujtojmë dhuratën që na kanë lënë – artin që na frymëzoi dhe që do të vazhdojë të jetojë përjetësisht.
Trishtimi që sjell vdekja e një artisti është një reflektim i ndikimit që ai ka pasur në jetë. Është një dëshmi e forcës së krijimtarisë dhe ndikimit të tij të pashlyeshëm në kulturë dhe në jetët tona. Ndonëse ata largohen nga kjo botë, artistët mbeten të pavdekshëm nëpërmjet veprave të tyre, që vazhdojnë të ndriçojnë dhe frymëzojnë brezat e ardhshëm.
IVera Zheji iku fizikisht nga kjo botë, por jehona e zërit të saj karakteristik do vazhdojë të mbetet në eter, po ashtu siç dilte nga altoparlanti i radios./aktoretshqiptare.com
