Ankandi, letra e Ajnshtajnit që paralajmëronte Roosvelt për kërcënimin e bombës bërthamore të Gjermanisë naziste në treg për 4 milionë dollarë

Një letër prej dy faqesh e shkruar nga Albert Ajnshtajni duke paralajmëruar Franklin D Roosevelt – në atë kohë president i SHBA-së – se Gjermania naziste mund të shfrytëzojë kërkimet bërthamore për të shpikur një bombë atomike, do të dalë në shitje në ankandet e Christie’s në shtator me një vlerë të vlerësuar prej 4 milionë dollarë.

Letra e Ajnshtajnit – një nga dy fizikantët teorikë, e  hartuar në një kabinë në bregun verior të Long Island të Nju Jorkut me një koleg shkencëtar, Leo Szilard – paralajmëroi se qeveria gjermane po mbështeste në mënyrë aktive kërkimin bërthamor dhe mund të bënte “bomba jashtëzakonisht të fuqishme” si lloji që u vendos përfundimisht nga SHBA në fund të Luftës së Dytë Botërore.

Ai i kërkoi qeverisë amerikane të bëjë të njëjtën gjë. Dhe Roosevelt u përgjigj duke formuar një komitet që ishte një pararendës i Projektit Manhattan të drejtuar nga J Robert Oppenheimer, i cili ndërtoi bombat që u hodhën mbi Hiroshima dhe Nagasaki në Japoni, duke i dhënë fund luftës së dytë botërore dhe duke sjellë epokën bërthamore.

Letra që babai i teorisë së relativitetit të përgjithshëm për hapësirën dhe kohën i dërgoi presidentit është në bibliotekën dhe muzeun e Roosevelt në Hyde Park, Nju Jork. Por versioni i dytë – i nënshkruar dhe pak më i shkurtër – po shitet si aset i bashkëthemeluesit të ndjerë të Microsoft, Paul Allen.

Allen, një lloj koleksionisti, i cili e donte një koleksion arti që u shit së fundi në Christie’s për 1.6 miliardë dollarë, si dhe pothuajse çdo gjë që i përket Jimi Hendrix, e bleu letrën nga botuesi dhe kandidati presidencial Malcolm Forbes në 2002 për 2.1 dollarë. Ëall Street Journal tha se ky ishte dokumenti i parë historik i shekullit të 20-të që arriti në 1 milion dollarë.

Forbes e kishte blerë më parë atë nga pasuria e Szilard.

Christie’s ka një histori me reliket e Ajnshtajnit. Më parë ajo shiti të ashtuquajturën Letrën e Zotit të fizikanit – në të cilën ai shkroi se “fjala Zot nuk është gjë tjetër veçse shprehje dhe produkt i dobësisë njerëzore” – për pothuajse 3 milionë dollarë në 2018.

Por letra nuk ka gjasa të thyejë rekordin prej 13 milionë dollarësh të vendosur në vitin 2021 për një nga rekordet e pakta të mbijetuara që detajojnë teorinë e tij të relativitetit të përgjithshëm./Top Channel