Arktiku mund të përjetojë ditën e parë pa akull që në verën e vitit 2027, sipas një studimi nga shkencëtarët Alexandra Jahn nga Universiteti i Kolorados Boulder dhe Céline Heuzé nga Universiteti i Gotenburgut. Ky moment alarmues mund të ndikojë ndjeshëm në ekosistemin arktik dhe të ndryshojë modelet globale të motit.
Akulli i detit në Arktik është shkrirë me një ritëm të paprecedentë, duke u zvogëluar me 12% çdo dekadë për shkak të emetimeve të gazeve serrë të shkaktuara nga njeriu. Arktiku po ngrohet katër herë më shpejt se mesatarja globale për shkak të efektit të albedos, ku humbja e sipërfaqeve reflektuese të akullit lejon që uji i errët i oqeanit të thithë më shumë nxehtësi, duke përshpejtuar procesin e shkrirjes.
Ndërsa më parë studiuesit parashikonin një Arktik pa akull në fund të viteve 2020 ose 2030, studimi i ri, i botuar në Nature Communications, sugjeron që dita e parë pa akull mund të ndodhë brenda tre deri në gjashtë vitesh. Duke përdorur të dhëna nga 300 simulime klimatike, shumica e parashikimeve tregojnë një periudhë prej tetë deri në 19 vjet, por disa skenarë tregojnë se mund të ndodhë shumë më herët. Ngjarje të pazakonta të motit, si një vjeshtë e ngrohtë e ndjekur nga një dimër dhe pranverë e butë, mund të dobësojnë akullin aq shumë sa të përshpejtojnë këtë afat kohor.
Në shtator 2024, Qendra Kombëtare e të Dhënave mbi Borën dhe Akullin regjistroi nivelin e shtatë më të ulët të akullit të detit në Arktik, me 4.28 milionë kilometra katrorë. Ky nivel është gati 2 milionë kilometra katrorë më poshtë se mesatarja e viteve 1981–2010 dhe vazhdon të bjerë. Klimatologët përcaktojnë “pa akull” më pak se 1 milion kilometra katrorë akull detar.
Jahn thekson se ndërsa dita e parë pa akull nuk do të ndryshojë menjëherë Arktikun, ajo simbolizon një ndryshim themelor në mjedisin natyror të rajonit, i cili historikisht ka qenë i mbuluar nga akulli gjatë gjithë vitit. Një verë pa akull mund të amplifikojë ngrohjen e oqeanit, të përshpejtojë humbjen e akullit gjatë gjithë vitit dhe të intensifikojë motin ekstrem në gjerësitë mesatare të Tokës.
Studiuesit theksojnë se ulja e emetimeve të gazeve serrë mund të shtyjë këtë skenar dhe të kufizojë kohëzgjatjen e tij. Ndërsa sfidat janë të mëdha, veprimet e shpejta mund të ndihmojnë në mbrojtjen e Arktikut dhe stabilizimin e modeleve klimatike globale, duke ofruar shpresë për një të ardhme të qëndrueshme. / Popular Mechanics – Syri.net
