A mund të ketë teknologjia ndikim negativ në moralin e punëtorëve?
Në afat të shkurtër, shumë punëdhënës janë ankuar për pamundësinë për të plotësuar rolet dhe për të mbajtur punonjësit, duke përshpejtuar më tej përhapjen e robotëve. Mbetet për t’u parë se cili do të jetë ndikimi afatgjatë i këtyre ndryshimeve radikale në tregun e punës. Një aspekt i diskutimit që shpesh neglizhohet, megjithatë, është perceptimi se si ndihen punonjësit njerëzorë për kolegët e tyre robotë. Ka shumë gjëra për t’u thënë mbi sistemet që rrisin apo eliminojnë aspektet më të mundimshme të punës së punëtorëve.
Por, a mund të ketë teknologjia ndikim negativ në moralin e punëtorëve? Të dyja gjërat mund të jenë të vërteta në të njëjtën kohë. Para disa ditësh, Brookings Institution publikoi rezultatet e disa hulumtimeve të kryera në dhjetë vite e gjysmë për të vlerësuar ndikimin e robotikës te “kuptimi” i punës. Think-tanku e përkufizon nocionin abstrakt kështu:
Në vlerësimin e asaj që e bën punën kuptimplotë, ne mbështetemi në teorinë e vetëvendosjes. Sipas kësaj teorie, plotësimi i tre nevojave psikologjike të lindura – aftësia, autonomia dhe marrëdhëniet – është çelësi për të motivuar punonjësit dhe për të gjetur një qëllim nëpërmjet punës së tyre.
Të dhënat u mblodhën nga anketat e punëtorëve të kryera në 14 industri në 20 vende në Europë, të kryqëzuara me të dhënat e përdorimit të robotëve nga Federata Ndërkombëtare e Robotikës. Sektorët e marrë në analizë përfshijnë, ndër të tjera, industrinë automobilistike, produktet kimike, ushqime dhe pije dhe prodhim metalesh.
Instituti raporton ndikim negativ në nivelet e kuptimit dhe autonomisë së perceptuar nga punëtorët.
“Nëse përhapja e robotëve në industrinë e ushqimit dhe pijeve do të rritet deri sa të arrijë atë në industrinë automobilistike, vlerësojmë një rënie të mprehtë prej 6.8% të kuptimit të punës dhe prej 7.5% në autonomi” – vëren Instituti Brookings.
“Aspekti i autonomisë i referohet shqetësimit të vazhdueshëm nëse zbatimi i robotikës në fushën industriale do t’i robotizojë edhe më shumë rolet e kryera nga kolegët njerëzorë.
Natyrisht, shpesh është theksuar se këto sisteme eliminojnë në mënyrë efektive shumë nga proceset më të përsëritura të këtyre roleve. Instituti vijon më tej duke thënë se ky lloj ndikimi është ndier në të gjithë rolet dhe fashat demografike.
“Shohim se pasojat negative të robotizimit te kuptimi i punës janë të njëjtat, pavarësisht nivelit arsimor të punëtorëve, aftësive apo detyrave që kryejnë” – lexohet në dokument.
Në lidhje me mënyrën se si duhet të përballemi me këtë ndryshim, përgjigjja ka të ngjarë të mos jetë thjesht duke i thënë jo automatizimit. Deri sa robotët të sjellin efekte pozitive te fitimet e kompanive, përhapja do të vijojë të rritet me shpejtësi. Milena Nikolova, studiuese në Brookings, ofron një zgjidhje, në dukje të thjeshtë, duke shkruar:
Nëse kompanitë zotërojnë mekanizmat për të siguruar bashkëpunimin e njerëzve dhe robotëve, në vend që të konkurrojnë për detyrat, robotët mund të ndihmojnë në përmirësimin e mirëqenies së punëtorëve. Vendosja e njerëzve kundër homologëve të tyre robotikë me siguri do të jetë një betejë e humbur. / g sh
