SHBA dhe Britania e Madhe kanë kryer një numër sulmesh në bazat e Houthi në Jemen, pasi grupi sulmoi vazhdimisht anijet në Detin e Kuq.
Pse Houthi po sulmojnë anijet e Detit të Kuq?
Në përgjigje të luftës në Rripin e Gazës, Houthi-t filluan të gjuanin me dronë dhe raketa drejt Izraelit. Shumica janë përgjuar.
Më 19 nëntor, Houthis rrëmbyen një anije tregtare në Detin e Kuq dhe që atëherë kanë sulmuar më shumë se dy duzina të tjera me dronë, raketa dhe varka me shpejtësi .
Houthi-t thonë se ata kanë në shënjestër anijet që janë në pronësi izraelite, me flamur por edhe ato anije që po shkojnë drejt porteve izraelite. Megjithatë, shumë nga anijet që janë sulmuar nuk kanë lidhje me Izraelin.
Forcat detare të udhëhequra nga SHBA kanë penguar shumë nga sulmet.
Kompanitë e mëdha të transportit detar kanë ndaluar përdorimin e Detit të Kuq – përmes të cilit zakonisht kalon pothuajse 15% e tregtisë globale në det – dhe në vend të kësaj po përdorin një rrugë shumë më të gjatë rreth Afrikës Jugore.
Pse Britania e Madhe dhe SHBA po bombardojnë Jemenin?
SHBA dhe Britania e Madhe kryen sulme ajrore të koordinuara ndaj objektivave Houthi në Jemen më 11 dhe 22 janar. SHBA ka kryer sulme të mëtejshme.
Presidenti Joe Biden tha se sulmet ishin “përgjigje e drejtpërdrejtë” ndaj sulmeve ndaj anijeve të Detit të Kuq, të cilat “vënë në rrezik tregtinë dhe kërcënuan lirinë e lundrimit”.
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Rishi Sunak tha se veprimi ishte “i nevojshëm dhe proporcional” për të mbrojtur transportin global.
Më 11 janar, US Navy Seals hipën në një anije në brigjet e Somalisë për të kapur armë të prodhuara nga Irani për Houthis. Ushtria amerikane thotë se dy Navy Seals u zhdukën dhe supozohet se kanë vdekur.
Kush janë Houthis?
Houthi-t janë një grup i armatosur politik dhe fetar që përkrah pakicën myslimane shiite të Jemenit, Zaidët.
Ata deklarojnë se janë pjesë e “boshtit të rezistencës” të udhëhequr nga Irani kundër Izraelit, SHBA-së dhe Perëndimit më gjerë – së bashku me grupet e armatosura si Hamasi dhe lëvizja Hezbollah në Liban.
I njohur zyrtarisht si Ansar Allah (Partizanët e Zotit), grupi u shfaq në vitet 1990 dhe mori emrin e tij nga themeluesi i ndjerë i lëvizjes, Hussein al-Houthi. Udhëheqësi aktual është vëllai i tij, Abdul Malik al-Houthi.
Në fillim të viteve 2000, Houthi-t luftuan një seri rebelimesh kundër presidentit autoritar të Jemenit, Ali Abdullah Saleh, në një përpjekje për të fituar autonomi më të madhe për atdheun e grupit në veri të Jemenit.
Gjatë Pranverës Arabe të vitit 2011, një kryengritje popullore e detyroi presidentin Saleh t’ia dorëzonte pushtetin zëvendësit të tij, Abdrabbuh Mansour Hadi.
Qeveria e presidentit Hadi ishte e stërmbushur me probleme. Houthi-t morën kontrollin e provincës veriore të Saada përpara se të merrnin kryeqytetin e Jeminit, Sanaa, pasi kishin krijuar një aleancë të pamundur me Saleh dhe forcat e sigurisë ende besnike ndaj tij.
Në vitin 2015, rebelët kapën pjesë të mëdha të Jemenit perëndimor dhe e detyruan zotin Hadi të ikte jashtë vendit.
Arabia Saudite fqinje kishte frikë se Houthi-t do të merrnin Jemenin dhe do ta bënin atë një satelit të rivalit të saj, Iranit.
Ajo formoi një koalicion të vendeve arabe që ndërhynë në luftë. Por vitet e sulmeve ajrore dhe luftimeve tokësore nuk i kanë zhvendosur Houthis nga pjesa më e madhe e territorit që ata pushtuan.
Arabia Saudite tani po përpiqet të bëjë një marrëveshje paqeje me Houthis, dhe një armëpushim i ndërmjetësuar nga OKB ka qenë në fuqi që nga prilli 2022.
Lufta ka vrarë më shumë se 160,000 njerëz, sipas Projektit të të Dhënave të Vendndodhjes dhe Ngjarjeve të Konflikteve të Armatosura (ACLED). Më shumë se katër milionë njerëz janë zhvendosur.
Kush i mbështet Houthis?
Shtetet e Bashkuara thonë se Irani u mundësoi Houthi-ve të synonin anijet dhe Presidenti Biden i ka dërguar një “mesazh privat” Teheranit duke i kërkuar që të ndalojë.
Irani mohon përfshirjen në sulmet e fundit.
Arabia Saudite dhe SHBA thonë se Irani ka kontrabanduar armë – duke përfshirë drone, dhe raketa lundrimi dhe balistike – për Houthis gjatë luftës civile të Jemenit, duke shkelur një embargo të armëve të OKB-së.
Ai thotë se raketa dhe dronë të tillë janë përdorur në sulmet ndaj Arabisë Saudite, si dhe aleatit të saj, Emiratet e Bashkuara Arabe.
Irani mohon furnizimin me armë për Houthis dhe thotë se i mbështet ata vetëm politikisht.
“Houthis nuk mund të vepronin në këtë nivel pa armë, trajnim dhe inteligjencë iraniane,” thotë Dr Elisabeth Kendall, një specialiste e Lindjes së Mesme në Universitetin e Kembrixhit.
Megjithatë, ajo shton: “Është e paqartë që Irani ka komandë dhe kontroll të drejtpërdrejtë mbi Houthis”.
Sipas Qendrës së Luftimit të Terrorizmit në akademinë ushtarake në West Point të ushtrisë amerikane, Houthi-t gjithashtu kanë marrë trajnime dhe mbështetje nga Hezbollahu.
Sa pjesë të Jemenit kontrollojnë Huthi?
Houthis kontrollojnë Sanaa dhe veri-perëndim të Jemenit, duke përfshirë vijën bregdetare të Detit të Kuq.
Shumica e popullsisë së Jemenit jeton në këto zona dhe Houthis drejtojnë një qeveri de facto e cila mbledh taksat dhe printon para.
Qeveria e njohur ndërkombëtarisht e Jemenit është e vendosur në portin jugor të Adenit.
Ai mbikëqyret nga Këshilli Udhëheqës Presidencial prej tetë anëtarësh, të cilit Presidenti Hadi ia dorëzoi pushtetin në vitin 2022./syri.net
